ZIMSKI SET br. 1

Dragi prijatelji, tokom zime ćete u nekoliko navrata imati priliku da rešavate izuzetno zanimljive kviz-testove, koje je specijalno za KVIZ link Srbije sastavio Aki Kaurismaki. Odgovarajte, kao i do sada, putem komentara, a Aki i ja ćemo komentarisati Vaše odgovore.

Uživajte u ovoj decembarskoj noći!

1. Triptih ulja na platnu 'Tri studije Lusjena Frojda' iz 1969. godine prodat je u novembru 2013. u aukcijskoj kući 'Kristi' u Njujorku za 142,4 miliona $, što je rekordan iznos postignut na jednoj aukciji za neko umetničko delo, bez obračunatog faktora inflacije. Koji čuveni slikar je autor ovog dela?

2. Pod kojim akronimnim nazivom je poznat Nacionalni muzej umetnosti 21. veka, osnovan 2010. godine u Rimu, koji je projektovala britansko-irački arhitekta i dobitnica Prickerove nagrade Zaha Hadid?

3. Po završetku gradnje početkom 16. veka, svojom grandioznošću nadmašila je istanbulsku Aju Sofiju i postala najveća katedrala na svetu, preuzevši taj prestižni status od Justinijanove zadužbine posle skoro 1000 godina. Danas je uverljivo najveća gotska katedrala i treća po veličini crkva u svetu. U kom evropskom gradu se nalazi ovo monumentalno zdanje?

4. Kako se zvao francuski pisac i ministar kulture u vladi Šarla de Gola, nagrađen Gonkurovom nagradom za roman 'Čovekova sudbina' 1933. godine, koji uz romane 'Osvajači' i 'Kraljevski put' čini deo romansirane trilogije o revoluciji u Aziji?

5. Smatra se jednim od najznačajnijih kineskih pisaca 20. veka i osnivačem savremene kineske književnosti na govornom, narodnom jeziku. Među uticajnim evropskim piscima koje je prevodio na kineski jezik posebno je cenio Gogolja, te je i naslov svoje najpoznatije pripovetke 'Dnevnik jednog ludaka' pozajmio od istoimene pripovetke ruskog klasika. Kako se zvao ovaj kineski pripovedač, kojeg je Mao Cedung prozvao 'svecem savremene Kine', a japanski nobelovac Kenzaburo Oe 'najvećim azijskim piscem 20. veka'?

6. U svom znamenitom spisu 'Rasprava o prvoj dekadi Tita Livija', Nikolo Makijaveli je za period vladavine tzv. adoptivnih careva u Rimskom carstvu (96. – 180. godina n.e.) prvi upotrebio termin 'pet dobrih careva'. I veliki engleski istoričar iz 18. veka Edvard Gibon u svom kapitalnom delu 'Opadanje i propast Rimskog carstva' smatrao je da je razdoblje njihove vladavine bilo najskladnije doba u istoriji Rimske imperije. Kojoj dinastiji su pripadali 'pet dobrih careva'?

7. Možda odlučujući događaj za novovekovnu istoriju Ukrajine zbio se 1654. godine kada se kozački vođa ustanika protiv poljske vladavine Perejaslavskim sporazumom zakleo na vernost ruskom caru u zamenu za pomoć protiv Poljaka. Od tada do 1991. godine, osim kratkog perioda nezavisnosti između 1917. i 1920, ono što danas podrazumevamo pod Ukrajinom bilo je politički kontrolisano iz Moskve. Različito vrednovan u ukrajinskoj i ruskoj istoriografiji, kako se zvao kozački vođa čiji je potez umnogome doprineo savremenoj etničkoj polarizaciji u Ukrajini?

8. Pad Konstantinopolja pod osmansku vlast 1453. godine nije bio definitivan kraj za sve baštinike vizantijske državnosti, jer je jedna od država sukcesora nastalih posle krstaškog zauzimanja Carigrada 1204, nastavila da postoji sve do 1461, kao poslednji legitimni naslednik Rimskog carstva. Koja je to žilava i egzotična državica, na čijem prestolu je zamišljao da se nađe i Servantesov Don Kihot, najduže odolevala turskim napadima?

9. U kojoj, etnički najheterogenijoj autonomnoj republici u okviru Ruske Federacije narod Avara, od kojih potiče ustanički vođa i protagonista istoimenog Tolstojevog romana Hadži Murat, predstavlja većinsko stanovništvo?

10. Na kojem ostrvu se nalaze vrh Piko Duarte (3098 m) i jezero Enrikiljo ( oko - 40 m), najviša i najniža tačka regiona Kariba? Jezero Enrikiljo osim što je najveće karipsko jezero, predstavlja ujedno i najveću depresiju među svim okeanskim ostrvima.

11. Nekada četvrto najveće svetsko jezero, Aralsko jezero je od ranih 1960-ih do pred kraj 20. veka izgubilo 60% na površini i 80% u svojoj zapremini. Osnovni razlog ove nesagledive ekološke katastrofe bio je sovjetski plan da SSSR postane najveći izvoznik dragocene biljne kulture, za čiji je uzgoj bilo neophodno preusmeriti dve glavne pritoke Aralskog jezera, Amu Darju i Sir Darju, ka manje plodnim i neiskorišćenim oblastima. Ustanovljeni sistem navodnjavanja dao je određene rezultate, pa je Uzbekistan 1988. godine postao najveći izvoznik ove biljne sirovine, ali je cena bila previsoka. Koja biljna kultura se u konačnom bilansu ispostavila skupljom nego što je bilo ko mogao da zamisli?

12. Tri najveća ostrva koje arhipelaške države su dobila imena po ministrima i diplomatama u službi francuskog kralja Luja XV, a ona sama je to ime ponela u 18. veku u čast njegovog ministra finansija?

13. Kapela Arena ili kapela Skrovenji, koju je Đoto oko 1305. godine oslikao veličanstvenom fresko kompozicijom i stvorio jedno od najvećih remek-dela evropskog slikarstva 14. veka, zatim grob svetog Antonija, po kome je američka metropola San Antonio dobila ime, kao i drugi najstariji univerzitet u Italiji i peti najstariji u Evropi su abeceda u turističkim vodičima kog italijanskog grada?

14. Po proizvodnji električne energije najveća na svetu, kako se zove hidroelektrana na reci Parani, koja njenim ktitorima, Brazilu i Paragvaju, obezbeđuje oko 17, odnosno 75% ukupne električne potrošnje, a koju je Američko udruženje građevinskih inženjera 1994. godine proglasilo za jedno od Sedam čuda modernog sveta?

15. Kako se u hemiji nazivaju rastvori koji prilikom dodavanja male količine kiseline ili baze zadržavaju konstantnu PH vrednost, zbog čega imaju veoma značajnu ulogu u biohemijskim procesima, ali i široku primenu u prehrambenoj industriji i farmaceutskoj tehnologiji?

16. U svom značajnom radu 'Beleška o vrstama živih i fosilnih slonova' iz 1796. godine prvi put je ustanovio teoriju o izumiranju kao paleontološku činjenicu, što je u njegovo vreme, u najmnaju ruku, bilo blasfemično, jer se postavljalo pitanje zašto bi Bog stvarao vrste da bi ih kasnije zbrisao. Takođe je među prvima sugerisao da su Zemljom u praistoriji umesto sisara dominirali reptili i skovao je termine za izumrle vrste mastodont i pterodaktil. Kako se zvao ovaj francuski prirodnjak, po kome su nazvani vrsta kita, krokodila, gazele i još nekoliko životinjskih vrsta?

17. U kojem nemačkom 'gradu nauke' i sedištu Evropskog svemirskog operativnog centra se nalazi Institut za teškojonska istraživanja  u kome su otkriveni ili sintetizovani hemijski elementi atomskih brojeva od 108 do 112, a hemijski element pod rednim brojem 110 je i dobio ime po matičnom gradu?

18. Poreklo stereotipne slike o vešticama koje lete na metli najverovatnije potiče iz raširene srednjovekovne prakse konzumiranja jeftinog ražanog hleba; naime, na raži i srodnim žitaricama raste grupa gljiva koje upotrebom u manjim količinama deluju kao moćan halucinogen. Pošto oralna upotreba ovih gljiva među njihovim poklonicima može dovesti do jakih mučnina, za 'letenje' bez neželjenih posledica bilo je poželjno da se droga apsorbuje putem kože, posebno genitalija. Upotreba metli bila je prikladna za tu namenu, jer su se njihove drške premazivala pastom na bazi ovih gljiva. Koja gljiva je u pitanju ili, alternativno, kako se zove trovanje izazvano upotrebom ovih gljiva, poznato još i kao vatra svetog Antonija?

19. Iz kojeg, trećeg po veličini frankofonog grada posle Pariza i Kinšase, potiče fudbalski klub Mimozas, čija omladinska fudbalska škola se smatra draguljem afričkog fudbala i iz koje dolaze igrači poput Žervinja, Salomona Kalua, Romarika, Emanuela Ebuea i Jaje i Kolo Turea?

20. Legendarni američki Dream Team predvođen Majklom Džordanom i Medžikom Džonsonom na Letnjim OI u Barseloni 1992. godine trasirao je put do zlata pobedivši sve svoje protivnike sa oko 44 poena razlike u proseku. Na kojim OI je američka košarkaška selekcija predvođena Džerijem Vestom sve svoje prtivnike tukla prosečnom razlikom od 42, 4 poena po utakmici, okitivši se na kraju zlatom i stekavši epitet najbolje amaterske košarkaške reprezentacije svih vremena?

21. Kako se zvao francuski biciklista i prvi petostruki pobednik Tour de France-a, koji je zbog izuzetne sposobnosti u trkama na individualni hronometar dobio nadimak Monsieur Chrono?

22. U kojem čuvenom koncertnom zdanju su Beni Gudman i njegov orkestar 1938. godine održali slavni džez koncert, koji je 1950. izdat kao prvi dvostruki album u istoriji muzike i bio jedan od prvih albuma prodatih u preko milion primeraka?

23. Kojim anglicizmom se naziva vrsta muzike, ali i muzičkih sastava u kojima se umesto standardnih instrumenata upotrebljavaju improvizovani muzički instrumenti, često kućne izrade, poput daski za pranje veša, češljeva sa hartijom, metalnih kutija za šećer ili čaj, metli i drugih pomagala?

24. Mada nikada nije ušla u sastav tradicionalnog vagnerijanskog kanona, niti je izvođena na festivalu u Bajrojtu, ova rana Vagnerova opera, po svedočenju jednog Hitlerovog prijatelja iz detinjstva, presudno je uticala na razvoj firerove političke karijere. Zna se da je originalni rukopis opere Hitler tražio i dobio na poklon za 50. rođendan i da ga je čuvao u svom bunkeru, odakle mu se gubi svaki trag. Kako se, dakle, zvao kontraverzni italijanski političar i rimski tribun iz 14. veka po kome je Vagner nazvao jednu od svojih prvih opera?

25. Koja krtolasta biljka iz roda Dioscorea predstavlja osnovnu poljoprivrednu kulturu Zapadne Afirke, od čega na Nigeriju otpada oko 75% svetske proizvodnje, a osim što svakodnevno obezbeđeuje unos više od 200 kalorija u proseku za preko 150 miliona žitelja Zapadne Afirke, smatra se da je konzumiranje njenih plodova bogatih prirodnim fitoestrogenom osnovni uzrok rađanja iznadprosečnog broja blizanaca u Nigeriji?

26. Flambirane palačinke u sosu od karamelizovanog šećera i putera, zalivene sokom od pomorandže i Grand Marnier likerom, su tradicionalni dezert francuske kuhinje poznat pod kojim nazivom neutvrđenog porekla?

27. Po hemijskom sastavu terpenoid, kako se zove smolasta materija, rashlađujućeg dejstva i specifično jakog mirisa, dobijena iz zimzelenog drveta Cinnamomum ___________, koje raste u tropskim šumama Bornea i Tajvana? Dok se zbog snažne arome u orijentalnim kuhinjama koristi i kao žačin, češće se sreće kao medicinski preparat za utrljavanje kod reumatskih bolova i raznih neuralgija ('konjska mast').

28. 'Šesto čulo', 'Duhovi u nama', 'Zatvoreno ostrvo'… Kako se zove film Đuzepea Tornatorea iz 1994. godine, u kome Žerar Depardje tumači osamljenog pisca, a Roman Polanski policijskog detektiva u zabačenom francuskom selu, čiju osnovnu ideju eksploatišu svi do jednog pobrojani blokbasteri?

29. Jedna za drugom, 1984. i 1985. godine, pojavile su se filmske ekranizacije dva najpoznatija romana Edvarda M. Forstera. Poslednji film Dejvida Lina bio je adaptacija jednog od njih, poslednjeg i najznačajnijeg Forsterovog romana o klasnim i kulturnim tenzijama britanskog kolonijalizma.  Kako se zove taj film/roman?

30. '99' ili slovima 'Devedeset devet' je strip serijal zasnovan na islamskoj tradiciji i kulturi, kroz koji se 99 mladih, izabranih od doktora Ramzija Razema i opskrbljenih supermoćima koje crpu iz magičnog dragog kamenja, bori protiv zlog Rugala. Šta u islamskoj tradiciji predstavlja broj 99?