U susret WQC 2013. Aleksandar Divović, prvi deo

KULTURA

1. Zabranjena ljubav vavilonskih ljubavnika Pirama i Tizbe okončala se tragičnim samoubistvom u senci drveta koje je rađalo samo bele voćne plodove. Otada su uzreli primerci ovog voća postali tamno crveni, kao krv mitskih ljubavnika. Staro ime poluostrva Peloponez, Moreja, najverovatnije potiče od grčkog naziva za ovo voće (morea), koje je od davnina gajeno u severozapadnim delovima poluostrva. O kom voću, od izuzetnog značaja za tekstilnu industriju, je reč?

2. U njegova najpoznatija dela spadaju dve serije od po 80 grafika izrađenih u akvatinta tehnici. U prvoj, pod nazivom 'Kaprici', glavna tema su kritika i satira španskog društva s kraja 18. veka, dok su u 'Užasima rata' predstavljena okrutna i besmislena zverstva iz Španskog rata za nezavisnost, vođenog od 1808. do 1814. godine. Koji proslavljeni romantičarski slikar potpisuje ove radove?

3. Postao je vodeći vajar Periklovog doba, dobro plaćen skulptor atletskih pobednika i uzor klasičnog stila. Pobedio je na slavnom takmičenju Fidiju i druge, statuom Amazonke u Efesu. Njegovu izuzetnu statuu boginje Here od zlata i slonovače u hramu u Argu, Strabon je hvalio kao lepšu, iako nešto manju, čak i od Fidijinog olimpijskog Zevsa. Najpoznatiji je po rimskoj kopiji svoje skulpture Doriforosa, koja je u istoriji umetnosti, zbog idealnih proporcija, postala poznata kao 'Kanon'. Koji klasični vajar je u pitanju?

4. Poznat kao najtajanstveniji svetski rukopis, ovaj spis potiče iz ranog 15. veka i svoje današnje ime duguje poljskom prodavcu knjiga koji ga je otkupio 1912. godine sa neutvrđene lokacije u Evropi. Sadržaj rukopisa, pretežno oslikanog biljnim motivima i znakovima zodijaka, bio je predmet proučavanja brojnih profesionalnih kriptografa i vrhunskih razbijača šifri iz Drugog svetskog rata, ali su svi pokušaji rastumačenja teksta ostali bezuspešni. Danas se čuva u biblioteci retkih knjiga Univerziteta u Jejlu, ali je njegova kopija svim entuzijastima dostupna na internetu. Pod kojim imenom je poznat ovaj nedokučivi rukopis?

5. Grad Haifa u Izraelu naslanja sa na padine ovog planinskog gorja, koje se još u Starom zavetu pominje kao mesto verskog nadmetanja svetog Ilije i 450 Baalovih proroka. Religijski značaj planine ne iscrpljuje se među pripadnicima avramskih religija, jer je i članovi Bahai vere poštuju kao grobno mesto svog verovesnika Baba. Kako se zove ova planina, po kojoj je naziv dobio i jedan rimokatolički crkveni red?

6. Najpoznatije svoje delo 'Uteha filozofije' napisao je u zatočeništvu, očekujući pogubljenje koje mu je odredio tadašnji varvarski poglavar Rima Teodorik Ostrogotski. Posle Biblije na latinskom, ova knjiga je bila možda najčitaniji spis evropskog srednjovekovlja, iako se u njoj nigde ne pominju Isus Hrist i druge biblijske teme. U renesansi je prozvan 'poslednjim Rimljaninom' i prvim sholastikom. Kako se zvao?

7. Sa najvećom kolekcijom knjiga u Africi od uništenja Aleksandrijske biblioteke, srednjovekovna medresa Sankore svoj vrhunac dostigla je u 14. veku. U kom afričkom gradu, intelektualnoj prestonici afričkog islama u poznom Srednjem veku, se nalaze džamija i medresa Sankore?

8. Monumentalni oltarski poliptih 'Jagnje božije', započet od Hjuberta i dovršen od strane njegovog brata Jana van Ajka, remek-delo je severnoevropske renesanse, poznatije po imenu grada u kom se nalazi.  Koji je to grad?

9. Godine 1858, kada mu je prvi put pala na pamet ideja o romanu o Francuskoj revoluciji, Čarls Dikens je od svog prijatelja Tomasa Karlajla, osnivača Londonske biblioteke, zatražio da mu preporuči korisnu literaturu. Karlajl je Dikensu ubrzo poslao dvoja kolica puna knjiga i, godinu dana kasnije, svetlost dana ugledalo je moguće i najprodavanije romaneskno delo u istoriji književnosti, sa oko 200 miliona prodatih primeraka. Kako se zove Dikensov klasični bestseler?

10. Veličanstvenu 'Fontanu četiri reke', po kojoj se prepoznaje rimski Trg Navona, naručio je papa Inoćentije X, a dizajnirao je čuveni barokni vajar Lorenco Bernini. Prefinjeni aktovi četiri mermerna kolosa predstavljaju četiri velike reke na kontinentima preko kojih se prostirala papska vlast, i to: Dunav u Evropi, Gang u Aziji i Nil u Africi. Kojom južnoameričkom rekom, mada joj brojni geografi danas osporavaju taj status, je predstavljen američki kontinent?